Афіцыйнай датай стварэння Гомельскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута з’яўляецца рашэнне СНК і Эканамічнай Нарады БССР ад 21 чэрвеня 1930 года. У педінстытуце былі арганізаваны два аддзяленні: фізіка-матэматычнае і хіміка-біялагічнае. У 1935 годзе быў адкрыты факультэт літаратуры і мовы. 5 сакавіка 1939 года ВНУ было прысвоена імя В.П. Чкалава. У 1940 годзе быў пабудаваны першы навучальны корпус.
1 мая 1969 года на базе педінстытута быў адкрыты Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт у складзе гісторыка-філалагічнага, механіка-матэматычнага, фізічнага, біёлага-глебавага, фізічнага выхавання, геалагічнага, эканамічнага факультэтаў. Першым рэктарам стаў вучоны-фізік, акадэмік У.А. Белы.
У жніўні 1973 года рэктарам ГДУ быў прызначаны вядомы вучоны-фізік, акадэмік, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны Б.В. Бокуць. За гады працы ва ўніверсітэце акадэмікам Б.В. Бокуцем была створана навуковая школа па оптыцы, якая атрымала вядомасць далёка за межамі рэспублікі.
Пастановай Савета Міністраў БССР ад 29 лістапада 1988 года за ўклад у навуковае даследаванне спадчыны найбуйнейшага гуманіста эпохі Адраджэння, усходнеславянскага і беларускага першадрукара Францыска Скарыны, гісторыі і культуры беларускага народа Гомельскаму дзяржаўнаму ўніверсітэту было прысвоена імя Францыска Скарыны.
19 верасня 1989 года на пашыраным пасяджэнні Савета ўніверсітэта рэктарам быў абраны член-карэспандэнт НАН Беларусі Л.А. Шамяткоў – вядомы матэматык, стваральнік навуковай матэматычнай школы. У пачатку ХХІ стагоддзя ўніверсітэт узначальвалі доктар фізіка-матэматычных навук, прафесар М.В. Селькін, доктар хімічных навук, прафесар, член-карэспандэнт НАН Беларусі А.У. Рагачоў.
Хахомаў Сяргей Анатольевіч
Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны – найбуйнейшы навукова-даследчы і навучальны цэнтр, які па праве атрымаў прызнанне ў айчыннай і сусветнай навуковай грамадскасці. Найстарэйшая ВНУ рэгіёну стала сапраўдным інтэлектуальна-культурным ядром Беларускага Палесся.
Навуковы патэнцыял ГДУ імя Францыска Скарыны досыць салідны. Агульная колькасць супрацоўнікаў – 1242, у тым ліку прафесарска-выкладчыцкі склад (ППС) (без сумяшчальнiкаў) – 557. У ліку ППС і навуковых работнікаў 46 дактароў навук, 34 прафесара, 223 кандыдатаў навук, 213 дацэнтаў. Сярод дактароў навук 4 член-карэспандэнта НАН Беларусі (А.У. Рагачоў, А.М. Сердзюкоў, Р.Р. Ганчарэнка, У.Ф. Багінскі).
Рэзервам падрыхтоўкі навуковых і выкладчыцкіх кадраў з’яўляецца аспірантура (46 спецыяльнасцяў) і дактарантура (6 спецыяльнасцяў). З 2004 года адкрыта магістратура. Ва ўніверсітэце дзейнічае 3 савета па абароне дысертацый па 4 спецыяльнасцях, у тым ліку – адзін доктарскі.
ГДУ імя Ф. Скарыны ўваходзіць у спісы глабальных і рэгіянальных рэйтынгаў універсітэтаў, такіх як:
• Ranking Web of repositories;
• Academic Ranking of World Universities-Europeans Standard ARES;
• Рэйтынг ВНУ краін СНД RAEX Эксперт РА.
У сусветным рэйтынгу ўніверсітэтаў «Webometrics» (чэрвень 2020 года) ГДУ імя Ф. Скарыны займае 4 пазіцыю сярод ВНУ Беларусі.
Ва ўніверсітэце дзейнічае 168 дагавораў аб супрацоўніцтве з замежнымі адукацыйнымі і навуковымі ўстановамі з 28 краін свету (Кітай, Венгрыя, В’етнам, Германія, Швецыя, Фінляндыя, ЗША, Японія, Польшча, Румынія, Сербія, Балгарыя, Італія, Чэхія, Іспанія, Карэя, Расія, Украіна, Малдова, Партугалія, Літва, Казахстан, Кыргызстан і інш.).
У рамках стратэгічнага партнёрства з Нанкінскім універсітэтам навукі і тэхналогій з 2012 году на базе абедзвюх ВНУ функцыянуе Кітайска-Беларуская навуковая лабараторыя па вакуумна-плазменных тэхналогіях. У снежні 2017 года ва ўніверсітэце адбылася ўрачыстая цырымонія адкрыцця першага ў Беларусі рэгіянальнага Інстытута Канфуцыя, які быў створаны сумесна з Нанкінскім універсітэтам навукі і тэхналогій. У маі 2019 года быў адкрыты Цэнтр вывучэння Беларусі пры Нанкінскім універсітэце навукі і тэхналогій.
У той жа перыяд на базе Пекінскага палітэхнічнага ўніверсітэта была адкрыта сумесная Міжнародная кітайска-беларуская навуковая лабараторыя электрамагнітных метаматэрыялаў і тэхналогіі шматфункцыянальных плазменных пакрыццяў.
У рамках супрацоўніцтва з Шанхайскім прафесійным інстытутам індустрыі, камерцыі і замежных моў у снежні 2017 г. пры дадзенай навучальнай установе быў адкрыты філіял ВНУ. На яго базе вядзецца сумесная падрыхтоўка спецыялістаў па спецыяльнасці “Руская філалогія”. У супрацоўніцтве з Шанхайскім прафесійным інстытутам індустрыі, камерцыі і замежных моў на філалагічным факультэце ГДУ імя Ф. Скарыны паспяхова функцыянуе Цэнтр навучання кітайскай мове. У студзені 2020 года адбыўся першы выпуск 10 студэнтаў з названай ВНУ.
На філалагічным факультэце паспяхова працуе навукова-метадычны Цэнтр русістыкі, які быў адкрыты пры садзейнічанні Пасольства Расійскай Федэрацыі ў Рэспубліцы Беларусь.
З 2006 года ўніверсітэт уваходзіць у Асацыяцыю «Інтэр-Акадэмія», якая з’яўляецца міжнароднай арганізацыяй, якая аб’ядноўвае ўніверсітэты 11 краін: Германіі, Венгрыі, Румыніі, Польшчы, Чэхіі, Славакіі, Латвіі, Японіі, Беларусі, Украіны, Балгарыі.
ГДУ імя Ф. Скарыны рэалізуе сумесныя адукацыйныя праграмы па падрыхтоўцы магістраў, якія прадугледжваюць атрыманне дыпломаў дзвюх ВНУ, з шэрагам універсітэтаў Расійскай Федэрацыі: Маскоўскім інстытутам электроннай тэхнікі (МІЭТ), Курскай акадэміяй дзяржаўнай і муніцыпальнай службы. Уключанае навучанне на базе ГДУ імя Ф. Скарыны праходзяць студэнты Маскоўскага дзяржаўнага абласнога ўніверсітэта (г. Масква, Расійская Федэрацыя), Варонежскага дзяржаўнага лесатэхнічнага ўніверсітэта імя Г.Ф. Марозава (г. Варонеж, Расійская Федэрацыя), Міжнароднага ўніверсітэта SILKWAY (г. Шымкент, Казахстан).
ГДУ імя Ф. Скарыны ажыццяўляе сумесную падрыхтоўку спецыялістаў вышэйшай кваліфікацыі з універсітэтам Шызуока (Японія) і ўніверсітэтам Аалта (Фінляндыя). Такога роду супрацоўніцтва дазваляе лепшым выпускнікам факультэта фізікі і інфармацыйных тэхналогій універсітэта атрымаць ступень PhD за мяжой.
ГДУ імя Ф. Скарыны прымае ўдзел у рэалізацыі праекта TransFerr “Пераход аксідаў металаў у няўстойлівых фазах: шлях да распрацоўкі фераічных уласцівасцяў” у рамках Рамачнай праграмы Еўрапейскага Саюза па навуцы і інавацыях «HORIZON 2020». Таксама ўніверсітэт рэалізуе праекты Цэнтральнай Еўрапейскай Ініцыятывы KEP 1206.007-18 (сумесна з Інстытутам нізкіх тэмператур і структурных даследаванняў імя В. Тжэбятоўскага Польскай Акадэміі Навук і Універсітэтам Палерма) і KEP 1206.008-19 “Іконы стараверства” Веткаўскага музея (Гомельская вобласць, г. Ветка) – ICONS” (сумесна з Інстытутам нізкіх тэмператур і структурных даследаванняў імя В. Тжэбятоўскага Польскай Акадэміі Навук, Універсітэтам Палерма і Веткаўскім музеем стараверства і беларускіх традыцый).
У рамках праграмы ERASMUS+ інструмента «Крэдытная мабільнасць» ГДУ імя Ф. Скарыны мае міжінстытуцыянальныя пагадненні з наступнымі еўрапейскімі ВНУ: Універсітэтам Аляксандра Іаана Куза (Румынія); Універсітэтам г. Вальядалід (Іспанія); Універсітэтам Эбэрхарда і Карла ў г. Цюбінген (Германія); Універсітэтам г. Палерма (Італія); Універсітэтам г. Жыліна (Славакія); Універсітэтам г. Торунь (Польшча). Студэнты і выкладчыкі ГДУ імя Ф. Скарыны рэгулярна выязджаюць на стажыроўкі ў Германію па праграмах Германскай службы акадэмічных абменаў.
Асаблівая ўвага надаецца развіццю акадэмічнай мабільнасці, а таксама прыцягненню замежных выкладчыкаў. Рэгулярна перад студэнтамі ГДУ імя Ф. Скарыны з лекцыямі выступаюць прафесара ўніверсітэтаў-партнёраў з Германіі, Швецыі, Фінляндыі, Японіі, Індыі, Расіі, Італіі і іншых краін.
У цяперашні час ва ўніверсітэце навучаюцца 1085 замежных студэнтаў (грамадзяне Туркменістана, Азербайджана, Турцыі, Узбекістана, Ірака, Йемена, КНР, Ізраіля, Расіі, Украіны, В’етнама, Нігерыі, Лівіі, Лівана, Ганы, Камеруна).
На сённяшні дзень універсітэт з’яўляецца выканаўцам 177 навукова-даследчых работ па 14 асноўных напрамках, зацверджаным Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь. Універсітэт падтрымлівае цесныя адносіны з Нацыянальнай акадэміяй навук Беларусі (НАН Беларусі) і іншымі навуковымі і навучальнымі цэнтрамі Беларусі, краін блізкага і далёкага замежжа (Японія, Кітай, Карэя, Фінляндыя, Італія, Расія, Украіна і інш.). На аснове дагавораў аб супрацоўніцтве выконваюцца сумесныя даследаванні па розных напрамках. Так, у 2019 годзе ў рамках міжнароднага супрацоўніцтва ўніверсітэт з’яўляўся выканаўцам 24 праектаў і кантрактаў, у тым ліку 10 – з Расійскай Федэрацыяй, 7 – з КНР, 4 – з Карэяй, 2 – з Арменіяй і 1 – з Малдовай. Ажыццяўляюцца пастаўкі завісі, якая паліруе, па дагаворах з ЗАТ «Група Крэмній ЭЛ» (Бранск). На базе ўніверсітэта створаны і актыўна функцыянуюць Міжнародная Кітайска-Беларуская навуковая лабараторыя па вакуумна-плазменным тэхналогіях, Міжнародная Кітайска-Беларуская навуковая лабараторыя электрамагнітных метаматэрыялаў і тэхналогіі шматфункцыянальных плазменных пакрыццяў, Міжнародная Польска-Беларуская навуковая лабараторыя золь-гель матэрыялаў і тэхналогій.
ГДУ імя Францыска Скарыны шырока прадстаўлены ў Інтэрнэт-прасторы: афіцыйны сайт на 4 мовах, групы ў сацыяльных сетках (УКантакце, Instagram, Twitter, Telegram), канал на відэахостынгу YouTube.
Дзверы нашай ВНУ шырока расчынены для ўстанаўлення кантактаў з усімі жадаючымі атрымліваць у нас вышэйшую адукацыю.
